آیندة توسعة فضایی منطقة غرب استان کرمانشاه بر مبنای صنعت انرژی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد گروه برنامه ریزی و طراحی شهری و منطقه ای، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران

2 عضو هیئت علمی گروه برنامه‌ریزی و طراحی شهری و منطقه‌ای دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه شهیدبهشتی

3 دانشجوی کارشناسی ارشد برنامه ریزی منطقه ای، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران

چکیده

در عصرکنونیِ بازار انرژیِ جهان، شناسایی عدم قطعیت‌ها و پیشران‌های کلیدی اثرگذار بر وضعیت آینده‌ی سیستم موردبرنامه‌ریزی به عنوان جزء لاینفک مطالعات آینده‌پژوهانه در بستر محیط متلاطم و پویای کنونی امری ضروری‌است؛ دراین صنعت‌تنها برنامه‌ریزی سنتی و مرسوم حرف نهایی را نمی‌زند، بلکه وضعیت واستراتژی‌های سیاسی کشورها، قواعد محیط‌زیستی، فناوری و فناوری آینده و... می‌توانند نظم بازار انرژی را برهم زنند. برنامه‌ریزی توسعة فضایی مبتنی بر صنعت نفت و گاز نیز دچار این نامعلومی‌ها و عدم قطعیت‌ها خواهد شد. به همین منظور برای شناسایی عدم قطعیت‌ها و نیروهای پیشران اثرگذار بر برنامه‌ریزی فضایی مبتنی بر حوزة نفت و انرژی، مطالعات آینده‌نگاری ضروری است؛ در این میان استان کرمانشاه با وجود ذخایر و پتانسیل‌های متعدد نفت و گاز باید نسبت به تحولات حوزه‌ی انرژی حساسیت داشته باشد؛ تا با اتخاذ راهبردهای مناسب در آینده، درصدد توسعه متوازن، افزایش سطح توسعهیافتگی و کاهش عدم تعادل‌های فضایی مرکز-پیرامون، گام بردارد. در این زمینه پژوهش پیشِ رو از روش آینده‌نگاری به شیوه‌ی سناریو‌نگاری بهره گرفته است. نخست با مطالعه اسناد ملی و فراملی و کارگاه آینده‌نگاری، 83 پیشران در حوزه صنعت انرژی استخراج شد؛ سپس به روش خوشه‌بندی، 21 خوشة اصلی شناسایی شد؛ در ادامه با استفاده از ماتریس "اثرگذاری/اثرپذیری" 6 عدم قطعیت‌کلیدی(بحرانی) شناسایی شد؛ در نهایت نیز با استفاده از روش تحلیل اثرات متقابل (CIB) در نرم‌افزار سناریوویزارد به ترسیم آینده‌های بدیل در سه سناریوی: ناپایداری، آرمانی، فعالانه و رقابت‌پذیر پرداخته شد. با کاربست جوهره‌ی دانشی ناشی از تصویرسازی این سناریوها، زمینة مناسبی جهت تصمیم‌گیری‌ها و برنامه‌ریزی‌های پابرجای آتی در استان فراهم می‌شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The future of spatial development in the western region of Kermanshah province based on the energy industry

نویسندگان [English]

  • Mohammad Hossein Sharifzadegan 1
  • sahar nedae tousi 2
  • Omid Piryan kalat 3
1 Professor, Department of Urban Planning and Design, Faculty of Architecture and Urban Planning, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran.
2 Assistant Professor, Department of Urban Planning and Design, Faculty of Architecture and Urban Planning, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran.
3 Regional planning student, Faculty of Architecture and Urban Planning, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran.
چکیده [English]

In the current era of the world energy market, it is necessary to identify the key uncertainties and drivers that affect the future state of the planned system as an integral part of future research studies in the context of the current turbulent and dynamic environment; In this industry, not only traditional and conventional planning has the final say, but also the political situation and strategies of countries, environmental rules, Therefore, futuristic studies are necessary to identify the uncertainties and driving forces affecting spatial planning based on oil and energy; Meanwhile, Kermanshah province, despite its numerous oil and gas reserves and potentials, should be sensitive to developments in the field of energy; To adopt appropriate strategies in the future, to seek balanced development, increase the level of development and reduce spatial imbalances in the center-periphery. In this regard, the present research has used the scenario-based method of futurism. First, by studying national and transnational documents and foresight workshop, 83drivers in the field of energy industry were extracted; Then21 main clusters were identified by clustering method; Then, using the "effectiveness / effectiveness" matrix,6key (critical) uncertainties were identified; Finally, using the interaction analysis (CIB) method in ScenarioWizard software, alternative futures were drawn in three scenarios: instability, ideal, active and competitive. By applying the essence of knowledge resulting from the illustration of these scenarios, a suitable ground is provided for future sustainable decisions and planning in the province.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Uncertainty
  • Unknown
  • Foresighting
  • energy industry
  • western region of Kermanshah province

مراجع

امینی، ح؛ بنیادی نائینی، ع؛ و پیشوایی، م. (1394). «تحریم و سناریوهای پیش روی صنعت نفت و گاز ایران». فصلنامۀ مطالعات افکار عمومی، 137ـ 157. 4 (15).
برومندکاخکی، ا؛ رادنژاد، ن؛ و اخوان، ا. (1398). «ارائۀ الگویی برای توسعۀ آینده بنیان مدیریت دانش؛ مورد‌پژوهی در شرکت ملی صنایع پتروشیمی». نشریۀ علمی‏-پژوهشی مدیریت نوآوری، 113ـ 142. 7(3).
شیریجیان، م؛ و سراج، ح. (1399). «آینده‌پژوهی انرژی‌های نو در جهان به منظور تحلیل و ارائۀ راهبردهای مناسب جهت ارتقای امنیت انرژی ایران». فصلنامۀ اقتصاد دفاع، 115ـ 150. 5 (16).
عبدالله خانی، ع. (1390). «فنون پیش‏بینی». تهران: مؤسسۀ فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین‏المللی معاصر تهران.
مرکز مطالعات زنجیرۀ ارزش. (1396). «آینده‌نگاری صنعت پالایش نفت».
مرکز مطالعات زنجیرۀ ارزش. (1399). «ارتباط پالایش و پتروشیمی در آینده چگونه رقم می‌خورد؟».
مرکز مطالعات زنجیرۀ ارزش در صنعت نفت و گاز. (2021). «مطالعات زنجیرۀ ارزش در صنعت نفت و گاز». برگرفته از VSM Study
ملکی، ع. (1395). آینده‌پژوهی و انرژی‌. تهران: چاپ دوم، انتشارات دانشگاه صنعتی شریف.
مینو، ف؛ شاوردی، ت؛ و چاوشی، س. (1396). «ارائۀ چارچوب فرایندی شناسایی عدم قطعیت‏‏ها و پیشرن‏‏ها (مورد مطالعه: نفت و انرژی‌)». فصلنامۀ آینده‌پژوهی و مدیریت، 56.
ندایی طوسی، س. (1401). آینده‏پژوهی در برنامه‏ریزی توسعة فضایی شهر و منطقه‌. انتشارات دانشگاه تهران.
 
Benjumea-Arias, M., Castañeda, L., & Valencia-Arias, A. (2016). “Structural Analysis of Strategic Variables through MICMAC Use: Case Study”. Mediterranean Journal of Social Sciences, 7 (4), 11-19.
Bishop, P., Hines, A., & Collins, T. (2007). “The current state of scenario development:an overview of techniques”. foresight, 9(1), 5-25.
Breul, M. (2019). “Cities in ‘Multiple Globalizations’: Insights from the Upstream Oil and Gas World City Network”. Regional Studies, 25-31.
Brummell, A., & MacGillivray, G. (2016). “Introduction to scenarios”. Shell International Petroleum Company.
Conway, M. (2003). “An introduction to scenario planning Foresight Methodologies Workshop”. Australia, Victoria: thinking futures.
Fornasiero, R. et al. (2021). “Next Generation Supply Chains A Roadmap for Research and Innovation”. Springer Open Access. Available at: http://www.springer.com/series/11786.
Gausemeier, Plass. (2014). “Zukunftsorientierte Unternehmensgestaltung - Strategien, Geschäft- sprozesse und IT-Systeme für die Produktion von morgen”, 2nd edn. Carl Hanser Fachbuchverlag, München.
Godet, M. (2000). “Forefront: how to be rigorous with scenario planning”. Foresight, 5-9.
Godet, M., & Roubelat, F. (1996). “Creating the future: The use and misuse of scenarios”. Long Range Planning, 29, 164-171.
Gordon, T. J., (1992),“The methods of Futures Research”, ANNALS AAPSS, July.
Habegger, B. (2010). “Strategic foresight in public policy: Reviewing the experiences of the UK, Singapore, and the Netherlands”. Future. (42). 49–58
Heijden, K. (2005). Scenarios: “The art of strategic conversation”. The Wiley Advantage.
Helmer, O., (1989), “Future's Future”, Technological forecasting and social change, .36, 38-41.
Hines, A., & Bishop, P. (2015). “Thinking About the Future: Guidelines for Strategic Foresight”. Houston: Hinesight.
Horton, A. (1999).“A simple guide to successful foresight”. Foresight, 1(1), 5-9.
Inayatullah, S. (2011).“Future studies: theories and methods”. Blanca Manoz: Campo Magnetico Triple.
Internatrional Energy Agancy. (2016).“World Energy Outlook 2016-Executive Summary”. Internatrional Energy Agancy.
Kahn, H., & Wiener, A. (1967).“The Year 2000: A Framework for Speculation on the Next Thirty-Three Years”. New York: The Macmillan.
Kalaitzi D, Matopoulos A, Fornasiero R, Sardesai S, Barros AC, Balech S, Muerza, V. (2021). “Megatrends and trends shaping supply chain innovation”. In: Fornasiero et al. (ed) Next generation supply chains: a roadmap for research and innovation. Springer.
Markley, O. (1995).“The fourth wave: A normative forecast for the future of SpaceShip Earth”. http://www.inwardboundvisioning.
Mietzner, D., & Reger, G. (2004). “Scenario Approaches-History, Differences, Advantages and disadvantages”. EU-US Seminar: New technology foresight, forecasting and assessment methods. Seville: EU-US Seminar.
Myers, D., & Kitsuse, A. (2000). “Constructing the Future in Planning: A Survey of Theories and Tools”. Journal of Planning Education and Research.19(3), 221-231.
Norouzi, N., & Fani, M. (2021). “The seventh line: a scenario planning strategic framework for Iranian 7th energy progress plan by 2020-2025”. Journal of Energy Management and Technology, 5(3), 43-53.
Peter, K. (2017). “The Uncertain Environment”. from FutureScreening: http://futurescreening.com/foresight-framework/the-uncertain-environment/
petroleum business Energy outlook. (2016). “british petroleum energy outlook 2040”. petroleum business Energy outlook.
Popper, R. (2008). “How are foresight methods selected? ”. foresight, 10(6),62-89.
Ringland, G. (2002). “Scenario Planning: Managing for the Future”. London: John Wiley & Sons.
Rohrbeck, R; Battistella, C; Huizingh, E. (2015). “Corporate foresight: An emerging field with a rich tradition”. Technological Forecasting and Social Change, 101, 1-9.
Rohrbeck, R; Gemu¨nden, HG. (2011). “Corporate foresight: its three roles in enhancing the innovation capacity of a firm”. Technol Forecast Social Change, 78(2), 231-243.
Sardar, Z. (2010). “The Namesake: Futures; futures studies; futurology; futuristic; foresight—What’s in a name?” Futures, 42, 177-184.
Saritas, O. (2013). “Systemic foresight methodology”. In Science, technology and innovation policy for the future (pp. 83-117). Springer, Berlin, Heidelberg.
Shell Energy. (2008). “Shell Energy Scenarios to 2050 -signal & signposts”. shell company.
Vecchiato, R., & Roveda, C. (2010). “Foresight in corporate organisations”. Technol Anal Strat Manag, 22(1), 99-112.
Voros, J. (2003). “A generic foresight process framework”. foresight.
Wolfgang Weimer, J. (2013). “Constructing consistent scenarios using cross impact balance analysis”. ScenarioWizard 4.1. Stuttgart, Germany: Stuttgart Research Center for Interdisciplinary Risk and Innovation Studies.
World Energy Council. (2016). “Energy Scenarios: The Grand Transition”. World Energy Council.
Wyrwicka, M., & Erdeli, O. (2018). “Strategic Foresight as the Methodology of Preparing Innovation Activities”. Marketing and Management of Innovations, 2. 338-350.
اقتصاد و برنامه ریزی شهری
دوره 2، شماره 4
دی 1400
صفحه 355-373

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 06 شهریور 1400
  • تاریخ بازنگری: 28 آذر 1400
  • تاریخ پذیرش: 25 دی 1400
  • تاریخ اولین انتشار: 25 دی 1400

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار